MỞ ĐẦU

Câu hỏi. Nuôi cá ao cần chuẩn bị như thế nào? Khi nuôi cá trong ao cần chú ý những vấn đề gì?

Lời giải:

Khi nuôi cá trong ao cần chú ý những vấn đề:

• Chuẩn bị ao nuôi và cá giống:
• Chuẩn bị ao nuôi cá:
• Tháo cạn hoặc bơm cạn nước để bắt sạch cá còn sót lại trong ao, vệ sinh đáy ao, xung quanh ao và phơi ao;
• Cần phải hút bớt lớp bùn (đối với ao đất có lớp bùn dày dưới đáy) sau đó tiến hành rắc vôi bột từ 7 đến 10 kg/100 m2 đáy ao, phơi đáy ao khoảng 3 - 5 ngày
• Tiến hành lấy nước vào ao (khi lấy nước cần lọc qua túi lưới nhằm tránh cá tạp vào ao).
• Chuẩn bị cá giống:
• Cá giống cần đồng đều, khoẻ mạnh, không mang mầm bệnh, màu sắc tươi sáng, phản ứng nhanh nhẹn và có kích cỡ phù hợp. (Một số loài cá thường được nuôi trong ao là cá chép, cá trắm cỏ,...)
• Vận chuyển cá giống: Cá giống được chứa trong các túi nylon hoặc dụng cụ chuyên dùng chứa nước sạch có cung cấp khi oxygen, được vận chuyển đến ao nuôi vào lúc thời tiết mát như buổi sáng, chiều mát hoặc ban đêm.
• Thả cá giống: Cá giống được thả từ từ cho quen với môi trường nước mới, thao tác nhanh, nhẹ nhàng, tránh sây sát.
• Chăm sóc, phòng và trị bệnh cho cá:
• Thức ăn cho cá:
• Khi mới thả cá, dùng thức ăn viên nổi có hàm lượng protein từ 30% đến 35%, cỡ khoảng 1 – 2 mm.
• Khi cá lớn, dùng thức ăn viên nổi có hàm lượng protein từ 28% đến 30%, cỡ khoảng 3 – 4 mm.
• Hằng ngày cho cá ăn hai lần vào khoảng 8 – 9 giờ sáng và khoảng 3 – 4 giờ chiều bằng thức ăn viên nổi với lượng thức ăn chiếm từ 3% đến 5% khối lượng cá trong ao. (Vào những ngày thời tiết xấu, nước ao bẩn, lượng thức ăn giảm đi).
• Trong ao có thả cá trắm cỏ thì dùng thêm thức ăn xanh (cỏ, rau,...) được quây trong một cái khung đề cá được ăn tập trung.
• Cách cho cá ăn: cho ăn bằng tay hoặc sử dụng máy cho ăn tự động được lập trình sẵn chế độ và giờ cho cá ăn.
• Quản lí chất lượng ao nuôi:
• Cần bổ sung nước sạch bù đắp phần nước bay hơi hoặc thay nước sạch hàng tuần (ở nơi khó thay nước định kì thi sử dụng chế phẩm vi sinh làm sạch nước ao)
• Nếu là ao đất, định kì cắt cỏ, vệ sinh quanh ao, hạn chế sự che phủ vào ao nuôi, luôn giữ cho nước ao có màu xanh nõn chuối.
• Chuẩn bị các thiết bị hỗ trợ nhằm cung cấp oxygen cho cả trong ao như máy bơm, máy phun mưa, máy quạt nước..
• Phòng, trị bệnh cho cá:
• Thăm ao hằng ngày, quan sát hoạt động bơi, bắt mỗi, tình trạng sử dụng thức ăn của cá nuôi đề kịp thời điều chỉnh thức ăn, cách cho ăn, chất lượng nước ao.
• Khi thấy có hiện tượng bất thường cần quan sát và nhanh chóng đưa phương án xử lí. (Ví dụ: Khi thấy hiện tượng cá ngạt, nỗi đầu cần bật ngay máy quạt nước hoặc máy bơm, máy phun mưa....
• Khi thấy cá có dấu hiệu bất thường cần liên hệ ngay với kĩ sư thuỷ sản để được tư vấn và xử lí bệnh kịp thời).
• Thu hoạch cá nuôi:
• Khi cá trong ao đạt kích cỡ thương phẩm thì tiến hành thu hoạch.
• Cá thu hoạch được đưa vào dụng cụ chứa nước sạch có cung cấp khi oxygen, vận chuyển đến nơi chế biến, tiêu thụ ngay trong ngày.

I. Chuẩn bị ao nuôi và cá giống

1. Chuẩn bị ao nuôi cá

Câu hỏi 1. Đọc nội dung mục I.1 và sắp xếp các bước trong quy trình chuẩn bị ao nuôi cá theo các gợi ý sau: tát cạn ao; hút bùn và làm vệ sinh ao, phơi đáy ao, bắt sạch cá còn sót lại, lấy nước mới vào ao, rắc vôi khử trùng ao.

Lời giải:

Quy trình chuẩn bị ao nuôi cá: Tát cạn ao -> bắt sạch cá còn sót lại -> hút bùn và làm vệ sinh ao -> rắc vôi khử trùng ao -> phơi đáy ao ->lấy nước mới vào ao.

Câu hỏi 2. Quan sát hình 15.1 và cho biết gia đình và địa phương em thường nuôi cá trong các loại ao nào? Theo em, việc rắc vôi bột khi vệ sinh đáy ao có tác dụng gì?

Lời giải:

• Địa phương em thường nuôi cá trong ao đất. 
• Việc rắc bột khi vệ sinh đáy ao có tác dụng: 
• giúp hạ phèn đất và nước, ổn định pH nước, diệt được cá tạp địch hại và cả các mầm bệnh trong ao.
• giúp cho mùn bã đáy ao được phân hủy, làm đáy ao tốt hơn do được khoáng hóa, chất lượng nước cũng được cải thiện.
• đối với tôm nuôi, chất vôi trong ao còn có tác dụng đến tôm trong việc hình thành vỏ.

2. Chuẩn bị cá giống

Câu hỏi. Em hãy nêu tóm tắt kĩ thuật chuẩn bị cá giống.

Lời giải:

Kĩ thuật chuẩn bị cá giống:

• Cá giống cần đồng đều, khoẻ mạnh, không mang mầm bệnh, màu sắc tươi sáng, phản ứng nhanh nhẹn và có kích cỡ phù hợp. (Một số loài cá thường được nuôi trong ao là cá chép, cá trắm cỏ,...)
• Vận chuyển cá giống: Cá giống được chứa trong các túi nylon hoặc dụng cụ chuyên dùng chứa nước sạch có cung cấp khi oxygen, được vận chuyển đến ao nuôi vào lúc thời tiết mát như buổi sáng, chiều mát hoặc ban đêm.
• Thả cá giống: Cá giống được thả từ từ cho quen với môi trường nước mới, thao tác nhanh, nhẹ nhàng, tránh sây sát.

II. Chăm sóc và phòng, trị bệnh cho cá

1. Thức ăn và cho cá ăn

Câu hỏi. Sử dụng internet, sách, báo,... để tìm hiểu về các loại thức ăn cho cá hiện đang được sử dụng nhiều ở nước ta.

Lời giải:

• Thức ăn tự nhiên: động vật lẫn thực vật, có sẵn trong tự nhiên biển, sông, ao, hồ. .. như thực vật phù du, động vật phù du, các vi khuẩn, mùn đáy, chất vẩn…
• Thức ăn tươi sống: Các loại cá trê, trắm cỏ, rô phi... có thể sử dụng thức ăn tươi sống như rau xanh, cá tạp, giun, ốc... Thức ăn này chỉ cần rửa sạch trước khi chế biến, băm, đập, nghiền nhỏ rồi cho cá ăn ngay khi thức ăn còn tươi. Loại thức ăn này có nhược điểm dễ gây ô nhiễm khi bị thừa và có thể truyền bệnh cho cá nuôi.
• Thức ăn tự chế:  rau cỏ, cá tạp, ốc , thóc ngâm… phối trộn với các loại bột rồi cho cá ăn
• Thức ăn công nghiệp: lúa mì, cám gạo; bột ngô; sắn;

2. Quản lí chất lượng nước ao nuôi cá

Câu hỏi. Theo em, việc bổ sung nước sạch, hoặc sử dụng thiết bị hỗ trợ như máy bơm, máy quạt nước,.. có tác dụng gì với cá nuôi?

Lời giải:

Việc bổ sung nước sạch, hoặc sử dụng thiết bị hỗ trợ như máy bơm, máy quạt nước,.. có tác dụng:

• Sục khí oxy vào trong nước giúp môi trường nước ao sạch, trong lành hơn, có nhiều oxy cho cá hô hấp, phát triển khỏe mạnh nhất có thể.
• Giúp cho ao nuôi trở nên sạch sẽ hơn, có thể thổi được thức ăn thừa khi cho thủy sản ăn nổi lên mặt nước giúp hỗ trợ cho việc dọn vệ sinh ao nuôi.
• Giúp giảm được nhiều chi phí vận hành, cải thiện hiệu quả sản xuất và tăng năng suất trong quá trình sử dụng trong việc nuôi cá. 

3. Phòng, trị bệnh cho cá

Câu hỏi. Quan sát Hình 15.6, hãy chỉ ra những điểm bất thường của cá.

Lời giải:

• Hình 15.6a: Vảy cá chép bị tuột, chảy máu, xuất huyết do virus
• Hình 15.6b: Cá mè bị bệnh đốm đỏ do trùng mỏ neo
• Hình 15.6c: Cá rô phi bị chướng do thức ăn chất lượng kém
• Hình 15.6d: Cá trắm cỏ bị bệnh loét đỏ mắt do nhiễm khuẩn.

III. Thu hoạch cá nuôi trong ao

Câu hỏi 1. Theo em, hình thức "thu tỉa" được áp dụng trong trường hợp nào và có ý nghĩa như thế nào?

Lời giải:

Hình thức "thu tỉa" được áp dụng trong trường hợp: Khi cá lớn, mật độ cá nuôi dày, có thể đánh bắt bớt những con đạt kích cỡ thương phẩm nhằm giảm mật độ đàn cá nuôi trong ao bằng hình thức kéo lưới, lọc con to đem bán trước, con nhỏ để nuôi thêm. 

Câu hỏi 2. Em hãy nêu một số dụng cụ thường được sử dụng để thu hoạch cá.

Lời giải:

Một số dụng cụ thường được sử dụng để thu hoạch cá: lưới đánh cá, vợt cá, nơm, lồng bát quái đánh bắt cá, thuyền, rổ lọc cá giống, dớn.

Luyện tập

Câu hỏi 1. Trình bày các bước trong quy trình kĩ thuật nuôi cá trong ao.

Lời giải:

Các bước trong quy trình kĩ thuật nuôi cá trong ao:

Chuẩn bị ao nuôi -> Chuẩn bị cá giống -> Chăm sóc, quản lí -> Thu hoạch cá nuôi.

Câu hỏi 2. Nêu những điều cần chú ý trong quy trình chăm sóc, thu hoạch cá trong ao.

Lời giải:

Chăm sóc, phòng và trị bệnh cho cá:

• Thức ăn cho cá:
• Khi mới thả cá, dùng thức ăn viên nổi có hàm lượng protein từ 30% đến 35%, cỡ khoảng 1 – 2 mm.
• Khi cá lớn, dùng thức ăn viên nổi có hàm lượng protein từ 28% đến 30%, cỡ khoảng 3 – 4 mm.
• Hằng ngày cho cá ăn hai lần vào khoảng 8 – 9 giờ sáng và khoảng 3 – 4 giờ chiều bằng thức ăn viên nổi với lượng thức ăn chiếm từ 3% đến 5% khối lượng cá trong ao. (Vào những ngày thời tiết xấu, nước ao bẩn, lượng thức ăn giảm đi).
• Trong ao có thả cá trắm cỏ thì dùng thêm thức ăn xanh (cỏ, rau,...) được quây trong một cái khung đề cá được ăn tập trung.
• Cách cho cá ăn: cho ăn bằng tay hoặc sử dụng máy cho ăn tự động được lập trình sẵn chế độ và giờ cho cá ăn.
• Quản lí chất lượng ao nuôi:
• Cần bổ sung nước sạch bù đắp phần nước bay hơi hoặc thay nước sạch hàng tuần (ở nơi khó thay nước định kì thi sử dụng chế phẩm vi sinh làm sạch nước ao)
• Nếu là ao đất, định kì cắt cỏ, vệ sinh quanh ao, hạn chế sự che phủ vào ao nuôi, luôn giữ cho nước ao có màu xanh nõn chuối.
• Chuẩn bị các thiết bị hỗ trợ nhằm cung cấp oxygen cho cả trong ao như máy bơm, máy phun mưa, máy quạt nước..

Phòng, trị bệnh cho cá:

• Thăm ao hằng ngày, quan sát hoạt động bơi, bắt mỗi, tình trạng sử dụng thức ăn của cá nuôi đề kịp thời điều chỉnh thức ăn, cách cho ăn, chất lượng nước ao.
• Khi thấy có hiện tượng bất thường cần quan sát và nhanh chóng đưa phương án xử lí. (Ví dụ: Khi thấy hiện tượng cá ngạt, nỗi đầu cần bật ngay máy quạt nước hoặc máy bơm, máy phun mưa....
• Khi thấy cá có dấu hiệu bất thường cần liên hệ ngay với kĩ sư thuỷ sản để được tư vấn và xử lí bệnh kịp thời).

Thu hoạch cá nuôi:

• Khi cá trong ao đạt kích cỡ thương phẩm thì tiến hành thu hoạch.
• Cá thu hoạch được đưa vào dụng cụ chứa nước sạch có cung cấp khi oxygen, vận chuyển đến nơi chế biến, tiêu thụ ngay trong ngày.

Vận dụng

Câu hỏi. Em hãy cho biết có bao nhiêu hình thức thu hoạch cá nuôi trong ao. Khi nào thì áp dụng từng hình thức thu hoạch đó?

Lời giải:

Có hai hình thức thu hoạch cá nuôi trong ao:

• Thu tỉa: Khi cá lớn, mật độ cá nuôi dày, có thể đánh bắt bớt những con đạt kích cỡ thương phẩm nhằm giảm mật độ đàn cá nuôi trong ao bằng hình thức kéo lưới, lọc con to đem bán trước, con nhỏ để nuôi thêm.
• Thu toàn bộ: Khi đa số cá nuôi trong ao đạt kích cỡ thương phẩm thi tiến hành bơm, tháo cạn bớt 1/3 lượng nước, dùng lưới kéo từ 2 đến 3 mẻ lưới vào các thời điểm mát trong ngày, sau đó tát cạn và bắt sạch cá.